مدیریت پیچیدگی پروژه
چه چیزی در قرن ۲۱ پروژه‌ها را آن‌قدر دشوار کرده است؟
در این مقاله ماهیت پیچیدگی کسب‌وکار را در قرن ۲۱ بحث می‌کنیم و به مدل جدیدی برای تشخیص و مدیریت پروژه‌های پیچیده اشاره می‌کنیم.
اقتصاد یکپارچه
امروزه همگان اثرات یکپارچگی اقتصادی جهانی را احساس می‌کنند. به دلیل معیار جهانی دستمزد، به‌کارگیری کارگران آمریکایی برای انجام کارهای استاندارد و مداوم، بسیار پرهزینه شده است. بسیاری از مشاغل در آمریکا از میان رفته‌اند و بازگشتی ندارند، ازاین‌رو وظایف اساسی برون‌سپاری می‌شوند و یا آن‌ها را پیمانکاران انجام می‌دهند.
انفجار اطلاعات و فناوری
برنامه‌های کاربردیِ IT مشاغل جهانی را با خودکارسازی وظایف تکراری و بعضاً افزایش کیفیت خروجی تحت تأثیر قرار داده‌اند. در صنایع، برنامه‌های هوشمندِ IT جایگزین کارگران دانشمدار شده‌اند. تقاضا برای برنامه‌های نوآورانه جدید، سرعت یافته و به‌سرعت محقق می‌شوند و به همین دلیل روش‌های توسعه سنتی منسوخ می‌شوند.
همگرایی حوزه دیجیتال، شبکه‌های اجتماعی و تلفن همراه
شبکه‌های اجتماعی همه‌ی ما را به نحوی ظریف و همه‌جانبه، به‌هم متصل کرده است؛ با کار با برنامه‌های کاربردی جدید ضرورت آن‌ها را می‌فهمیم. در سراسر خاورمیانه، اروپا و مناطق دیگر شاهد هستیم که استفاده مردم از رسانه‌های اجتماعی، تغییرات اساسی در سیستم‌های اجتماعی و سیاسی به بار آورده است. تیم‌های پروژه نیز برای افزایش همکاری میان ذی‌نفعان کلیدی در سراسر جهان از رسانه‌های اجتماعی استفاده می‌کنند.
نوآوری، نه کار معمولی
شعار موفقیت در کسب‌وکار امروز «نوآوری یا حذف از صحنه‌ی تجارت» است. برای تجارت در این محیط رقابتی، محصولات نوآورانه حرف اول را می‌زنند. محصولاتی که استفاده از آن‌ها آسان است، ویژگی‌های جدید دارند و خدمات نوآورانه ارائه می‌دهند پیشگام هستند و حرفی برای گفتن دارند. امروزه فقط پرسیدن اینکه مشتریان و کاربران به چه احتیاج دارند کافی نیست. تیم‌های پروژه همواره باید خلاقیت خود را بپرورانند و همواره از خود بپرسند: «آیا ما واقعاً در حال نوآوری هستیم؟»
درک ارزش تجارت
تجارت در سطح فعلی نمی‌تواند متحمل بهای شکست یک پروژه ازنظر منابع و زمان، این عنصر گران‌بها، باشد، مگر اینکه پروژه مزایای زیادی ازنظر نوآوری، احترام به مشتری و ثروت داشته باشد. مدیران پروژه در قرن ۲۱ متوجه اهمیت افزودن ارزش به تجارت خود هستند و می‌دانند باید در طول پروژه چه مواردی را درنظر داشت.
قرن ۲۱ ما را به چالش «تغییر» می‌کشاند
هم‌زمان با تلاش‌ها در راستای تغییرات مثبت در شرکت‌ها و مواجهه شرکت‌ها با چالش‌های جدید اقتصادی، تعیین جایگاه ما در ایجاد و حفظ اساس فرهنگ این اقتصاد درحالِ‌پیشرفت اهمیت می‌یابد. حفظ فرهنگ اقتصادی مستلزم سرمایه‌گذاری در چند بخش عمده است:
- آموزش‌وپرورش، برای برخورداری از نیروی کار ماهر؛
- مهاجرت، برای جست‌وجوی بهترین اذهان در سراسر جهان؛
- زیرساخت، به‌منظور ارائه‌ی مؤثر و کارآمد خدمات عمومی به خانواده‌ها و شرکت‌ها، اعم از آب‌وهوای پاک، مراقبت‌های بهداشتی، حمل‌ونقل؛
- قوانین و مقررات، به‌منظور ایجاد یک محیط متعادل؛
- تحقیق و توسعه، به‌منظور استمرار نوآوری؛
- توسعه کسب‌وکار، برای همراستایی آموزش‌وپرورش با مشاغل موردنیاز برای رونق اقتصادی؛
- پرورش کلی جامعه، ایجاد و حفظ جوامع سالم با ادغام تمام عناصر فوق.
در کشورهای توسعه‌یافته‌ی جهان، سرمایه‌گذاری در این اصول به‌شدت کاهش یافته است. پروژه‌های درحال‌ظهور در هر نوبت ساخت، موظف به بازسازی و پیشبرد این عناصر لازم برای پُررونقی جامعه هستند. نتیجه، تغییرات مداوم و مواجهه‌ی افراد، خانواده‌ها، شرکت‌ها، جوامع، دولت‌ها و ملت‌ها با پیچیدگی‌های شدید است.
یورش پیچیدگی
هیچ نیرویی نیست که به دلیل تغییرات بی‌امان و پیچیدگی‌های بی‌سابقه در تمام سطوح جهانی، ملی، محلی و درون‌پروژه‌ای، تحت تأثیر قرار نگرفته باشد. ازآنجایی‌که پروژه‌ها سیستم‌های انطباقی پیچیده‌ای هستند که در یک محیط پیچیده فعالیت می‌کنند، برای مواجهه با این پیچیدگی و نیاز به سرعت و نوآوری، مدیریت پروژه تنها با اتکا بر برنامه‌ریزی و شیوه‌های معمول مدیریتی کافی نیست. به دلیل آنکه دنیای جدید ما بر محور فناوری است، تقریباً تمام پروژه‌های تجاری فعلی به فناوری اطلاعات (IT) وابسته‌اند، و تمام شرکت‌ها، به‌نحوی شرکت‌های فناوری به‌شمار می‌آیند. فناوری‌های جدید نیز، به‌خودی‌خود، طبیعت پیچیده‌ای دارند.
دستیابی به موفقیت در قرن ۲۱
مدیران کسب‌وکار، مدیران پروژه، و تحلیلگران کسب‌وکار باید متفکران، نوآوران، راهبران راهبردی، و رهبران تحول‌گرایی‌ای باشند که راهبرد اجرای پروژه و نتایج مطلوب آن را محقق می‌کنند. تیم‌های تجاری موفق می‌آموزند که باید به ارزش‌های سازمانی ارج نهند، تیم‌های خود را برای رشد توانمند سازند، مشتریان را به فرایند تغییر وارد کنند و با همکاری، خلاقیت، اصول طراحی و مشارکت‌های جهانی موجب نوآوری شوند.
امروزه مدیریت پروژه به معنای «نظام‌بخشی پویا و خودبهبود» است که باید برای پاسخگویی به چالش‌های انرژی‌گیر جدید و فرصت‌های پیش‌رو آماده باشد. به روش‌های سریع‌تری برای انجام پروژه‌ها و رساندن محصول نوآورانه به بازار نیازمندیم تا خروجی‌ها همواره محصولات جدیدی باشد. تنها با چنین رویکردهایی می‌توانیم برای سازمان خود مزیت رقابتی به ارمغان بیاوریم.
مشاغل پروژه‌ای سنتی از بین رفته‌اند و بازگشتی ندارند. ابزارها در حال رشدند و وظایف پروژه‌ای معمول خودکار می‌شوند. امروزه افراد به عناوینی چون مدیر پروژه، تحلیلگر کسب‌وکار و یا متخصص فناوری کفایت نمی‌کنند بلکه درصدد تمرکز بر راهبرد، ارزش‌ها، خلاقیت، نوآوری، پیچیدگی، و در یک کلمه، رهبری‌اند.
مدیریت پیچیدگی
تعریف مفهوم پیچیدگی دشوار است. معمولاً وقتی پیچیدگی را تشخیص می‌دهیم که با آن مواجه می‌شویم. برخی می‌گویند پیچیدگی در مقابل سادگی است. دیگران معتقدند پپیچیدگی در مقابل استقلال است. ساختار پیچیده ساختاری است که از اجزای مختلط، با وابستگی‌های متقابل استفاده می‌کند و مؤلفه‌هایی بیش از ارکان خود تولید می‌کند. همچنین سیستم پیچیده را می‌توان سیستمی با تعاملات متعدد مابین اجزای مختلف دانست.
پیچیدگی در همه‌جا هست. در قرن بیست‌و‌یکم، فرآیندهای کسب‌وکار پیچیده‌تر از قبل شده‌اند. به‌علاوه کسب‌وکار امروز پذیرای ساختار مدیریت سنتی نیست و با تلفیق راهبران راهبردی، شبکه‌های مشتریان، و همکاری با گروه‌های عمده سیاسی، نهادهای نظارتی، و حتی رقبا موجب ایجاد جوامع سازمانی پیچیده‌ای شده است. با این تلفیق سازمان‌ها گرفتار تغییرات بی‌سابقه، رقابت جهانی، فشرده‌سازی زمان عرضه به بازار و تغییر مداوم فناوری می‌شوند و نتیجه آن افزایش پیچیدگی است. به همین دلیل، تجارت از همیشه پیچیده‌تر شده است و نیاز به پاسخگویی راهکارهای جدید دارد.
پیچیده‌سازی و فشرده‌سازی پروژه به شیوه‌های مختلفی رخ می‌دهد. تعریف مورد تجاری دشوار شده است. راهکارها نیز بعضاً دست‌نیافتنی و ناممکن‌اند. گاهی مرزهای تجارتی نیز نامشخص‌اند. روند کسب‌وکار نیز معمولاً غیرخطی و شامل حلقه‌های بازخوردی متعدد است. نظام کسب‌وکارِ پیچیده‌ی امروز دائماً تغییر خواهد کرد، درنتیجه نیاز به راهکارهای پویا، سازگار و انعطاف‌پذیر است.
مدیریت پیچیدگی پروژه، مدلی جدید
هدف از مدل پیچیدگی پروژه ارزیابی مقیاس پروژه، پیچیدگی، ریسک و تعیین ابعاد خاص پیچیدگی برای یک پروژه است. در مدل پیچیدگی پروژه، ویژگی‌های پروژه را ازلحاظ ابعاد پیچیدگی بررسی می‌کنیم، و با به‌کارگیری مفاهیم و تکنیک‌های نوین مهندسی در پروژه‌هایی که
کم‌خطر و مستقل‌اند؛
متوسط‌اند و پیچیدگی متوسط و خطر متوسط دارند؛
بزرگ‌اند و پیچیدگی بالا و خطر بالا دارند؛
و طرح‌های نوآورانه؛
به مدیریت پیچیدگی می‌پردازیم.
