امتحان PMP مؤسسۀ مدیریت پروژه این‌بار نیز درنتیجۀ ویرایش جدید کتاب «راهنمای پیکرۀ دانش مدیریت پروژه (پم‌باک)» تغییر می‌کند.
در این مقالۀ برخی از تغییرات نسخۀ ششم راهنمای پم‌باک را بررسی می‌کنیم.
چه‌چیز در ویرایش جدید راهنمای پم‌باک جدید است؟
اول اینکه تغییرات فرایندها و نحوۀ سازمان‌دهی آن‌ها تغییر قابل‌توجهی نکرده است. چند فرایند برای سازگاری بیشتر مجدداً نام‌گذاری و چند فرایند جدید اضافه شده‌اند. اما ساختار اصلی حوزه‌های دانش (Knowledge Areas یا KA) و گروه‌های فرایند (Process Groups یا PG) تغییر نکرده‌اند. برای اطمینان جزئیات خروجی‌ها و ورودی‌ها بهبود یافته‌اند اما خواندن آن نیاز به دقت و حوصلۀ زیادی دارد؛ پس دربارۀ تغییرات جالب آن را صحبت می‌کنیم.
سه بخش جدید در ابتدای هر KA اضافه شده‌اند: گرایش‌ها و روش‌های درحال‌ظهور، هم‌سازسازی ملاحظات و ملاحظات محیط‌های تطبیقی-چابک.
گرایش‌ها و روش‌های درحال‌ظهور شامل ابزاری مثل زمان‌بندی‌های کسب‌شده در حوزۀ دانش مدیریت پروژه (Cost Management KA) است که خودش یک روش جدید نیست اما در ویرایش پنجم راهنمای پم‌باک ذکر نشده بود. مثال دیگر، کاربرد چندین پیمانکاران و فرم استاندارد قرارداد است که مناسبِ مدیریت کارپردازی در ابرپروژه‌های بین‌المللی بزرگ هستند. ایدۀ تیم‌های خودسازمان‌ده به‌عنوان یک روش درحال‌ظهور در مدیریت منابع (که قبلا HR نامیده می‌شد) تعریف شده است. چشم‌انداز وسیع‌تری از تعریف ذی‌نفع ارائه شده و به مشارکت واداشتن تمام اعضای تیم با ذی‌نفعان، به‌عنوانِ یک گرایش در حوزۀ دانشِ مدیریت ذی‌نفعان مطرح شده است.
هم‌سازسازی ملاحظات به موضوعاتی شفافیت می‌بخشد که در ویرایش‌های قبلی راهنمای پم‌باک به آن اشاره‌ای شده بود. سؤال‌های مطرح‌شده به فهمیدن نحوۀ کارکردِ فرایندهای مربوط‌به ذی‌نفعان و محدودیت‌های منحصر به یک سازمان کمک می‌کند. به‌طورمثال دربارۀ مدیریت ارتباطات، اعضای تیم پروژه به چند زبان صحبت می‌کنند؟ و آیا اعضای تیم ازلحاظ جغرافیایی پراکنده‌اند؟ چقدر دربارۀ نیازمندی‌ها اطمینان وجود دارد و چقدر بر فرایندهای مدیریت محدوده تأثیر می‌گذارند؟ ابعاد و پیچیدگی پروژه چه تأثیری بر فرایندهای مدیریت ریسک دارد؟
ایدۀ هم‌سازسازی در راهنمای پم‌باک تازه نیست؛ اما افزودن این بخش‌ها با سؤالاتی که مختص هر حوزۀ دانش است هم‌سازسازی را بیشتر به‌چشم می‌آورد و به این مستند حس انعطاف‌پذیری بیشتری را می‌دهد؛ تا راهنما کمتر مثل یک روشگان (متدولوژِیِ) تجویزی، که اغلب اوقات اشتباه فهمیده می‌شود، به‌نظر برسد.
ملاحظات محیط‌های چابک/تعاملی سومین بخش جدید در فصل KA است. در این بخش‌های مختصر و سطح‌بالا، مفهومِ چرخۀ حیاتِ پروژه برای درک فرایندها به‌کار برده می. شود. در این بخش‌ها، به تأثیر عدم اطمینان بر فرایندها و مزایای اموری چون بخش‌بخش کردنِ کار و بازخوردگیری مدام اشاره شده است. با این بخشِ مختصر، خواننده‌ای که نحوۀ به‌کارگیری فرایندها و ابزار را ارزیابی می‌کند می‌تواند نوع پروژه‌ها را به‌خاطر بسپارد. البته جزئیات مربوط‌به پروژه‌های محیط‌های تطبیقی در راهنمای روش چابک (Agile Practice Guide)، که در همکاری اتحادیۀ چابک (Agile Alliance) تهیه شده و اکنون با ویرایش ششم PMBOK عرضه می‌شود، مطرح می‌شوند.
علاوه بر این بخش‌های جدید، بر چند مفهوم قدیمی بیشتر تأکید شده و چند مصنوعات و مفهوم جدید مطرح شده‌اند. مثلاً در نسخه‌های قبلی، بر نقش مدیر پروژه بیشتر تأکید می‌شد؛ زیرا زیربنای آن در سال‌های قبل و در Talent Triangle PMI بنا گذشته شده بود. به مهارت‌های رهبری و مهارت‌های نرم مانند مذاکرۀ سیاست‌ها بیشتر پرداخته شده تا تأکیدی باشد بر هم‌راستایی پروژه‌ها با کسب‌کار و تحویل ارزش تجاری آن.
درکل راهنمای PMBOK در هر نسخه منسجم‌تر می‌شود. افزون‌برآن، نمودارها تمیزتر و فهمیدنشان آسان‌تر شده است. خواندن صفحات خاکستری چندان دلچسب نیست اما به‌دلیل جلوگیری از تکثیر غیرمجاز و حفظ مالکیت معنوی ناگزیر است.
بی شک، پم‌باک به رشد خود ادامه می‌دهد، هرچند 756 صفحۀ آن به‌نظر وحشت‌آور باشد!
در مقاله‌های آینده، راهکاری برای درک بهتر ویرایش جدید PMBOK ارائه می‌کنیم.
یادآوری می‌شود که کتاب «راهنمای پیکرۀ دانش مدیریت پروژه، ویرایش پنجم»، به ترجمۀ آقای نادر خرمی راد، و همین‌طور آقایان مهدی ابراهیمی، علی بیاتی و فرشید ادهمی، انتشارات آریانا، به زبان فارسی موجود است.
